De nieuwe EU-anti-ontbossingsverordening (EUDR) opnieuw uitgesteld

Op 16 mei 2023 werd door de Europese Unie een nieuwe wet tegen ontbossing aangenomen: de European Union Deforestation free Regulation (EUDR). Deze wet is de opvolger van de EUTR. De EUDR verbiedt het om producten die verband houden met ontbossing en bosdegradatie op de EU-markt te brengen.  De nieuwe wetgeving zou eind 2025 van kracht gaan, maar is op 26 november opnieuw uitgesteld. Voor grote en middelgrote bedrijven gaat de wet op 30 december 2026 van kracht. Micro en kleine bedrijven krijgen uitstel tot 30 juni 2027. In dit artikel vertellen we je graag over de laatste ontwikkelingen.

De voormalige Europese Houtverordening in het kort

De EUTR (European Union Timber Regulation) is in het leven geroepen om de illegale handel in hout een halt toe te roepen. Sinds de ingang van de Europese verordening op 3 maart 2013 is het verboden om illegaal gewonnen hout of houtproducten op de markt te brengen in de Europese Unie. De verordening maakt een onderscheid tussen twee soorten (ver)kopers van hout en houtproducten: marktdeelnemers en handelaren. Ieder heeft zijn specifieke verplichtingen.

Wat is er anders aan de EUDR?

De EUDR gaat nét een stapje verder dan zijn voorganger. Producten moeten niet alleen legaal zijn, maar ook ontbossings- en degradatievrij. Onder deze ‘producten’ valt een breed scala aan grondstoffen waaronder soja, palmolie, rubber, cacao en koffie. Ook afgeleide producten van deze grondstoffen vallen onder de verordening. Denk hierbij aan chocolade, rubberbanden, meubels en leder. De EUDR heeft dus niet enkel betrekking op houtproducten. Traceerbaarheid speelt een belangrijke rol binnen de EUDR. Zo dient elke grondstof gekoppeld te worden aan het stuk land waar het is geproduceerd. Met de nieuwe wet hoopt de Europese Unie ontbossing en bosdegradatie tot een minimum te beperken.

De due diligence-procedure van de EUDR

Bedrijven moeten aantonen dat hun goederen legaal zijn geproduceerd en vrij zijn van ontbossing volgens verplichte due diligence-regels. De zogeheten due diligence-procedure kent drie stappen:

Stap 1: informatie en documentatie

In de eerste stap draait het om het verzamelen van informatie en documentatie. Bedrijven moeten onder meer informatie verzamelen over de geografische locatie waar de relevante goederen/producten zijn geproduceerd en in welke tijdspanne dit gedaan is. Ook moet men een lijst kunnen aanleveren met gegevens van leveranciers en klanten.

Stap 2: risicobeoordeling

In stap twee staat risicobeoordeling centraal om vast te stellen dat men de EUDR netjes naleeft. Men moet kunnen aantonen dat het risico op mogelijke ontbossing verwaarloosbaar is. Enkele beoordelingscriteria hebben betrekking op de certificeringsinformatie, de complexiteit van toeleveringsketen en eventuele problemen in het land van herkomst (corruptie etc.).

Stap 3: risicobeperking

Tot slot dienen bedrijven aan te tonen de risico's op ontbossing en bosdegradatie te beperken. Bijvoorbeeld middels onafhankelijke onderzoeken en audits, aanvullende documentatie of door samen te werken met leveranciers.

Redenen voor uitstel van de wetgeving

Omdat de EUDR strenge procedures kent als het gaat om risico's en aantoonbaarheid, zal er een informatiesysteem moeten zijn die de bijkomende administratieve taken bijhoudt. Voor veel bedrijven blijkt de implementatie van zo'n informatiesyteem echter lastig te realiseren. De Europese commissie en lidstaten vonden dat bedrijven niet genoeg waren voorbereid op de nieuwe administratieve eisen.

Die nieuwe eisen brengen ook onzekerheid en nieuwe lasten met zich mee die de continuiteit van bedrijven in gevaar kan brengen. Om deze reden zijn er meerdere organisaties en belangenbehartigers die uitstel bemoedigen. Ook was er veel lobby vanuit de houtsector, andere goederen/grondstoffen sectoren die de wet raakt en milieuorganisaties die pleiten voor uitstel. Met andere woorden: de meeste bedrijven hebben meer tijd nodig om goed opgesteld te staan voordat de wet van kracht gaat en voldoende nageleefd kan worden.

Effect op de markt

De herhaalde uitstellen en wijzigingsvoorstellen leiden tot onrust en onzekerheid. Sommige bedrijven hebben volop geinvesteerd om tijdig voorbereid te zijn op de intreding van de wet. Anderen krijgen meer tijd om zich voor te bereiden. 

Ook zijn er belemmeringen die de handel bemoeilijken. Als leveranciers in herkomstlanden nog niet voldoen aan de nieuwe eisen zou dit betekenen dat die handel moet worden gestaakt, wat kan leiden tot prijsstijgingen en tekorten.

Is EU-wetgeving tegen ontbossing echt nodig?

Het tempo waarin wereldwijd bossen verloren gaan, is verontrustend. Inmiddels is bijna 50% van al het oorspronkelijke bos op aarde verdwenen. Een belangrijke oorzaak van deze ontbossing is illegale houtkap. Bomen worden gekapt zodat de grond voor andere doeleinden kan worden gebruikt. Doeleinden die vaak op korte termijn lucratiever zijn.

Bossen zijn de ‘longen’ van de aarde en spelen dan ook een belangrijke rol in de strijd tegen de klimaatverandering. Bovendien huisvesten bossen het grootste deel van de biodiversiteit op aarde. Dit maakt dat het verdwijnen van het bos een enorme impact heeft op zowel klimaatverandering als de leefomstandigheden van mens en dier. Onwettige ontbossing is een wereldwijde bedreiging. Strenge regelgeving is nodig om het snelle tempo van ontbossing te dempen.